آموزش کامل JSON در PHP از تبدیل داده تا نکات حرفه‌ای و امنیتی

در دنیای توسعه وب، تبادل داده بین کلاینت و سرور یکی از کارهای همیشگیه. بین این ها، فرمت ساده JSON با خوانایی بالا، و پشتیبانی گسترده در زبان‌ های مختلف، به یکی از استانداردهای اصلی تبدیل شده.

استفاده از JSON توی PHP صرفاً فقط به توابع خلاصه نمیشه، بلکه قابلیت‌ های بیشتری هم داره که توی این راهنما در مورد اون ها بحث کردیم که مناسب افزارد حرفه ای و مبتدیه.

JSON چیست و چرا اهمیت دارد؟

فرمت JSON یه قالب متنی سبک و خواناعه که اطلاعات رو به صورت جفت‌ های کلید و مقدار ذخیره می‌ کنه. از اونجایی که شباهت زیادی که با ساختار آبجکت‌ های JavaScript داره، برنامه‌ نویس‌ ها به راحتی باهاش ارتباط میگیرن و سیستم‌ ها هم میتونن بدون دردسر اون رو پردازش کنن. یه مثال ساده از یک داده در قالب JSON:

{
"name": "Ali Rezayi",
"age": 30,
"skills": ["PHP", "JavaScript", "Python"]
}

مثال های کاربردی JSON در PHP

1- تبدیل آرایه یا شیء به JSON در PHP

برای تبدیل داده‌ های PHP به JSON از تابع json_encode استفاده می‌ کنیم. این تابع به‌ طور پیش‌ فرض مقادیر ساده رو خوب پردازش می کنه، ولی برای ساختارهای پیچیده‌ تر باید مراقب باشید.

$data = [
"name" => "Ali Rezayi",
"age" => 30,
"skills" => ["PHP", "JavaScript", "Python"]
];

$jsonString = json_encode($data);
echo $jsonString;

✅ نکته فنی:

اگه می‌ خواید خروجی خواناتر باشه (مثلاً برای debug یا ذخیره در فایل تنظیمات)، از JSON_PRETTY_PRINT استفاده کنید:

echo json_encode($data, JSON_PRETTY_PRINT);

2- تبدیل JSON به آرایه یا شیء PHP

برای تبدیل رشته JSON به ساختار PHP از تابع زیر استفاده میشه. پارامتر دوم مشخص می‌ کنه که خروجی به صورت آرایه برگرده یا شیء:

$json = '{"name":"Ali Rezayi","age":30,"skills":["PHP","JavaScript","Python"]}';

$obj = json_decode($json);
echo $obj->name;

$arr = json_decode($json, true);
echo $arr['skills'][0];

⚠️ خطای رایج:

اگه JSON ورودی معتبر نباشه (مثلاً براکت بسته نشه)، خروجی null میشه. در نتیجه بررسی خطا ضروریه.

3- مدیریت خطاهای JSON در PHP

ممکنه  json_encode() و json_decode() بدون هشدار خروجی اشتباه تولید کنن. پس باید مواظب باشین که بعد از هر استفاده، با json_last_error() و json_last_error_msg() وضعیت رو بررسی کنید:

$json = '{"name": "Ali", "age": 25'; // ناقص!

json_decode($json);
if (json_last_error() !== JSON_ERROR_NONE) {
echo 'Error: ' . json_last_error_msg();
}

🔎 لیست خطاهای رایج:

• JSON_ERROR_SYNTAX: خطای نحوی در JSON
• JSON_ERROR_UTF8: مشکل در رمزگذاری کاراکترها
• JSON_ERROR_DEPTH: عمق بیش از حد در ساختار تودرتو

4- ارسال و دریافت JSON در API های PHP

برای توسعه API، باید از JSON استفاده کرد. اینجا مثالی از ارسال JSON با هدر مناسب رو داریم:

header('Content-Type: application/json');

$response = [
"success" => true,
"message" => "Data sent successfully"
];

echo json_encode($response);

دریافت JSON از API خارجی:

$jsonData = file_get_contents("https://api.example.com/data");
$data = json_decode($jsonData, true);

🔧 نکته پیشرفته:

برای کنترل بیشتر روی درخواست، به‌ جای file_get_contents() از cURL استفاده کنید.

5-  ذخیره و بازیابی JSON از فایل

استفاده از JSON برای ذخیره تنظیمات، اطلاعات کاربر یا حتی کش کردن داده‌ ها روشیه رایج و سبک.

• ذخیره:

$user = ["name" => "Maryam", "score" => 42];
file_put_contents('user.json', json_encode($user, JSON_PRETTY_PRINT));

• خواندن:

$json = file_get_contents('user.json');
$data = json_decode($json, true);
echo $data["name"];

🔒 امنیت مهمه:

یادتون باشه که قبل از اینکه JSON دریافت‌ شده از کاربر؛ پردازش بشه، حتماً اعتبارسنجی و پاک‌ سازی کنید.

6- نکات حرفه‌ ای برای استفاده از JSON در PHP

✅ یادت نره که همیشه خروجی json\_encode و json\_decode رو چک کن.

✅ استفاده از JSON_UNESCAPED_UNICODE رو توصیه میکنم.

✅ برای توسعه و دیباگ، دستور JSON_PRETTY_PRINT عالیه.

✅ برای serialize کردن آبجکت‌ها، از این اینترفیس استفاده کن تا کنترل بیشتری داشته باشی.

✅ JSON_UNESCAPED_SLASHES باعث خواناتر شدن مسیرها میشه.

✅ مطمئن شو که نوع فیلد مناسب انتخاب شده باشه و ایندکس‌ گذاری در صورت نیاز انجام شده باشه.

جمع بندی

استفاده از JSON در PHP فراتر از چند تابع ساده‌ ست. وقتی وارد پروژه‌ های واقعی میشی، جزئیاتی مثل خطایابی، امنیت، پرفورمنس و انعطاف‌ پذیری اهمیت پیدا می‌ کنن. با رعایت اصولی که توی این مقاله گفتیم، میتونی کدهات رو امن‌ تر، خواناتر و حرفه‌ای‌ تر بنویسی.

اگر مقاله برات مفید بود، برای دوستات بفرست 🙂

و اگه سوالی درباره JSON در PHP یا ساخت API داشتی توی کامنت بپرس، جواب میدم!